Külliyelerin Mekansal Tasarımı,
Anadolu’da Külliyelerin Gelişim Süreci ve
Kentsel Tasarım Kurgusu
Spatial Design of Kulliyes. Development Process of the Kulliyes in Anatolia and Urban Design Editing
Dr. Serkan SINMAZ
Şehir Plancısı
ABSTRACT:
Urban Design Concept and Development Process of Kulliyes in Anatolia
The Külliye has been an important factor in representing social, political, religious, economic and military structures. Külliye’s were first developed in the 11th century in Anatolia and perceived as one of the most important symbols and structures of the Ottoman Empire era, with specific detail and unique approach to urban design. Public and commercial functions were served as a whole to society by complex and detailed buildings such as palaces, mosques, hospitals, refectories, caravanserais, bazaars, madrasahs etc.
The Külliye determines the spatial awareness and planning of gates, centres, and the direction of the development of the cities, which holds high significance in order to analyse cities by their diversifying spatial, functional qualifications and size. Spatial dimensions with strong and defined stylistic features contribute to develop such notions including urban identity, urban memory and sense of place. Spatial features of Külliye’s have also diversified in concept according to purpose of establishment, statues, location and other infrastructures. Urban design concept of Külliyes is notable for today’s social space design and current use of term should be examined in terms of public qualities.
Keywords:
Kulliye Kulliyes in Anatolia, Urban Design, Development
Anadolu’da Külliyelerin Gelişme Süreci Ve Kentsel Tasarım Kurgusu
Öz
Külliyeler sosyal, politik, dinî, ekonomik ve askerî yapıyı temsil eden kurumsal yapılar olarak Anadolu kentlerinin gelişim sürecinde önemli bir etken olmuştur. Anadolu’da 11. Yüzyıldan itibaren gelişen ve Osmanlı İmparatorluğu zamanında belirli bir kentsel tasarım yaklaşımı ile ele alınan Külliye yapıları bulunduğu dönemin en önemli kentsel simgeleri olarak günümüze taşınmıştır. Saray, cami, hastane, aşhane, kervansaray, arasta, medrese vb. kamusal ve ticari işlevleri bir bütün olarak topluma sunan kompleks yapılar yüzyıllar boyunca sosyal ve ekonomik yaşamın yönlendiricileri olmuşlardır.
Külliyeler; kentlerin giriş kapılarını, merkezlerini ve gelişme yönlerini tayin eden, aynı zamanda farklılaşan mekânsal, işlevsel nitelikleri ve ölçüleri ile kentlerin okunmasında büyük önem arz eden komplekslerdir. Güçlü ve tanımlı biçimsel özelliklere sahip mekansal kurguları kent kimliği, kentsel bellek, mekan ve yer hissi vb. kavramların gelişimine katkıda bulunmuştur. Külliyelerin mekânsal özellikleri, statüleri, kuruluş amaçları, konum ve diğer altyapı niteliklerine göre çeşitlenmektedir. Külliyelerin kentsel tasarım kurgusu günümüzün toplumsal mekan tasarımı bakımından dikkate değer olmakla birlikte kavramın günümüzdeki kullanımı kamusal niteliği açısından iyi irdelenmelidir.
Anahtar Kelimeler:
Kulliye Anadolu Külleyileri, Kent Dizaynı, Kalkınma
Makalenin Devamı için TIKLAYINIZ!