Boğaziçi Köprüsünün Teknik Güvenliği ve Yedeklenmesi

Prof.Dr. Ahmet Vefik ALP

1. Geçmişteki ve Gelecekteki Rezonas Sorunu ve Gerekenler

Rezonans mühendislikte; “genliğin sonsuza gitmesi” olarak tariff edilir. Salınımlar esnasında sistemin normal durumuna göre yaptığı yer değiştirme miktarına genlik denir. Bu salınımlar eğer sistemin doğal frekansına eşit olursa, sistemin genliği sonsuza dek artma eğilimi gösterir; bu olaya rezonans denir.

Kesintili rüzgar altındaki bir köprü, deprem dalgaları nedeniyle oluşan salınım etkisi altındaki bir bina rezonansa uğrayabilir. Eğer kuvvetin frekansı sistemin doğal frekansına eşitlenirse rezonans gerçekleşir. Bu durumda salınım genliği sonsuza gitmeye başlayacağından köprü rezonansa uğrayarak bir süre sonra yıkılacaktır. Örneğin 1940 yılında ABD nin Washington Eyaletinde yapılmış olan Boğaziçi Köprüsü nün benzeri Tacoma Asma Köprüsü ulaşıma açıldığından birkaç ay sonra rüzgar etkisiyle rezonansa girerek yıkılmıştır.

Benzer etki salınımlı bir asma köprü üzerine büyük bir insan kitlesinin yürümesi veya koşması nedeniyle de oluşabilir. 2000 yılında Londra’da Thames Nehri üzerine ünlü mimar ve mühendisler Arup, Foster, Caro tasarımına uıygun olarak inşa edilen Millenium Yaya Köprüsü de insanların yürüyüşlerinden oluşan titreşimler nedeniyle ciddi biçimde sallanmaya başlamış ve rezonansa girme eğilimi gösterdiğinden ulaşıma kapatılarak mühendislik hesapları yenilenmiş ve yapısal sisteminde gerekli takviye ne değişiklikler yapıldıktan sonra 2002 yılında tekrar hizmete açılabilmiştir.

Istanbul’a geçmiş olsun..

2. Savaşta Barışta, Depremde Tayfunda Boğaziçi Köprüsü Yedeklenmelidir…

Toplam (BK 100.000 + FSM 150.000) 250.000 araç/gün kapasite ile projelendirilen Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet Köprülerimiz güvenlik sınırlarını zorlayarak 550.000 araç/gün taşımaktadır.

1973 yapımı Boğaziçi Köprüsü ‘yorulmuştur’. Yıllardır aşırı kapasite ile çalıştırılmaktadır. Daha önce kabloları kopmuş, bu kez de ciddi biçimde titremiştir. Aşağıda özetlediğim proje devreye alındıktan hemen sonra büyük bakıma alınmalıdır.

Inşaatı süren Tüpgeçiş Kadıköy den Sirkeci-Yenikapı yönünde gittiğinden ‘Arzu Hattı’ (Desire line) olan ve 37 yıldır  Boğaziçi Köprüsü ile servis edilen Kadıköy-Levent aksına cevap verememektedir.

Ekosistem açısından çekinceler taşıyan Kuzeyden 3. Köprü raylı sisteme entegre olamadığından ve kente girmeyerek oranı %3 olan transit ulaşıma hizmet edeceğinden Kentiçi ulaşımına katkı verememektedir.

Herhangi bir nedenle Köprülerden bir tanesi devre dışı kalırsa Istanbul kilitlenir ve ülke ekonomisi ciddi darbe alır.

Savaş durumunda bir roketlik canı olan köprülerimiz kaybedilirse Ordumuzun Istanbul’un savunması çok zor olabilir.

Bir deprem sonucunda Boğaziçi köprülerinde hasar olması arama-kurtarma çalışmalarına büyük sekte vurur ve kayıplarımız katlanır.

BOĞAZİÇİ KÖPRÜSÜ’NÜN ALTINA  ‘DENIZALTI OTORAY YÜZERTÜP’

ULAŞIMDA DAIRELER SISTEMI  / ‘ISTANBUL’A IKI ADET ULAŞIM YÜZÜĞÜ TAKALIM’

Istanbul’da ulaşım sıkışıklığının bir nedeni de ana ulaşım akslarının sürekli doğu-batı yönünde olması, iki yönde sürekli akan ‘daireler sistemi’ nin olamayışıdır. Bu durumu Istanbul’un coğrafyası zorlamıştır. Ancak, akılcı projelerle Istanbul’a dairesel ulaşım sistemleri getirebiliriz.

Sögütlüçeşme-Levent ‘Denizaltı Yüzertüp’ ile bağlanıyor. Topal metro üçgeni kapanıyor. Metro Istanbul da kuşak sefer yapıyor. Yüzertüp çok amaçlıdır, hem raylı sistem hem araçlar geçiyor. Boğaziçi köprüsü yedekleniyor ve destekleniyor.

Boğaziçi Köprüsü’nün altına yapılacak oto-ray Yüzertüp, yapılmakta olan Tüpgeçiş ve Yenikapı-Levent Metrosu ile Sögütlüçeşme-Üsküdar-Boğaz-Sirkeci-Yedikule-Taksim-Levent- Beşiktaş-Kuzguncuk-Söğütlüçeşme üzerinden Metro Çemberi Oluşsun..  Anadolu-Avrupa yakası arasında seyahatin % 80 i artık Haliç in kuzeyine, gelişen yeni iş alanlarımız Mecidiyeköy, Zincirlikuyu, Levent, Etiler, Maslak aksına gidiyor. Tüpgeçiş tamamlandığında Kadıköylüler Levent bölgesine gitmek için Tüpgeçiş ile önce Yenikapı’ya gidip oradan Levent Metrosuna binmeleri gerekiyor. Seyahat uzuyor.

Özetle, Tüpgeçiş bittiğinde 1. Köprüde ciddi bir rahatlama beklenmiyor. Köprülerde yoğunluk devam ediyor. Üçgenin 2 kenarı halen inşaat halinde: Tüpgeçiş ve Levent-Taksim-Yenikapı metro hattımız. Bu büyük bir avantaj. ‘Altın Üçgen’ Yüzertüp projesi Söğütlüçeşme-Yenikapı-Levent metro üçgeninin eksik kenarını tamamlıyor. Üçgen kapanıyor, Metro Istanbul’u çemberliyor, Söğütlüçeşme-Levent arasında son teknoloji olan oto-ray ‘denizaltı yüzertüp’ sistemiyle Istanbul metrosu ‘daire’ olarak tamamlanıyor. En yoğun seyahat aksında rahatlama oluyor, Metro ile Anadolu yakasından doğrudan Zincirlikuyu-Levent-Maslak bölgesine ulaşılıyor. Üsküdar ve Beşiktaş ta duraklar var. ‘Yüzertüp’den araçlar da geçebiliyor, köprüler destekleniyor ve yedekleniyor.

Son yıllarda off-shore petrol platformları teknolojisinin gelişimine paralel olarak suyun kaldırma gücüne dayalı şamandıra sistemler öne çıktı. Deprem riski yok, ekonomik ve hızlı. Norveç Hogsfjord, ABD Lake Washington, Çin Jintang ve daha birçok noktada bu sistemde geçişler planlanıyor. ‘Yüzertüp’ yapımı süregelen Tüpgeçiş te olduğu gibi denizin 60 m dibine inmiyor. Su altında yüzüyor. Gemilerin geçişini engellememek üzere su seviyesinden uluslararası standartlara uygun olarak aşağıda, Boğaz’ın ortasından geçtiği için giriş-çıkış rampaları düze yakın ve seyahat komforlu oluyor. Tünele girmek için çok uzaklara gitmek gerekmiyor. Istenirse kıyılardan giriş-çıkış olabiliyor. Uçlarda büyük otoparklar ve çarşılar yapılıyor. Araç-Metro entegre oluyor. Metro sürekli iki yönde çember sefer yapıyor, ‘arabanı park et metroya bin’ sistemi kuruluyor.. Böylece, büyük onarım bekleyen, yorulmuş, kapasite aşırı duble çalışan olan Boğaziçi Köprüsü destekleniyor. Ayrıca, acil durumlarda Köprü ulaşıma kapanırsa ‘Yüzertüp’ yedekleme yapabiliyor. Istenirse Köprü gidiş Yüzertüp geliş olarak kullanılabiliyor.

Denizaltı ‘Yüzertüp’ ün artıları .Acil durum, büyük bakım gibi durumlarda Boğaziçi Köprüsü’nü yedekliyor .Metro ve lastik tekerlekli araçlar için Kenti çemberleyen  2 adet Kuşakyol oluşuyor .Boğaziçi’nin görüntüsü, çevre, doğa bozulmuyor.

Anadolu-Avrupa arası en yoğun seyahat aksı rahatlıyor .Çok amaçlı, hem metro hem araçlar geçiyor .Dibe oturmadığı için rampalar hafif ve kısa oluyor .Giriş çıkış kıyıya yakın, seyahat komforlu oluyor .Istenirse Boğaziçi Köprüsü gidiş Yüzertüp geliş veya tersi olabiliyor .Şamandıra sistemi depremden etkilenmiyor

Yapımı hızlı ve ekonomik, kamulaştırma gerektirmiyor