Hukuksal değişikliklerde, bütün mevzuat (tüze) lerin bir metni vardır, bir de ilk çıktıkları ya da kabul edildikleri zamanki süreçte gerekçeleri vardır. Özellikle yasaların / kanunların çıktığı zamanki gerekçeleri son derece önemlidir. Yasaların ruhu ancak bu gerekçeler okunarak anlaşılabilir. Aynı şekilde, üst mahkemeler belli bir konuda nihai kararı verirler, akabinde bu kararın gerekçelerini de yayınlamak zorundadır.
Tıpkı hukuksal süreçte olduğu gibi habercilikte de haberin oluşumu, gerek internet ortamlarında, gerekse haber toplantılarında izlenebilmektedir. Böylece haberin oluşum süreci, haberin oluşmasındaki faktörler, ağırlık merkezleri, etki alanları, haber aktörlerinin etkilenimleri, eş zamanlı koordinasyonları ekrandan görülebilmektedir. Bunu ben “likit haber” olarak adlandırmak istiyorum.
Bu uygulamayı CNN Türk’te M. Ali BİRAND ve ekibi son derece başarılı bir şekilde yürütmektedir. Bu bir yeniliktir ve bu model bütün televizyon kanallarına ve de internet haber portallerine model olacaktır. Gerçi dünyada bazı gelişmiş ülkede benzeri uygulamalar mevcuttu ancak şimdiye kadar Türkiye’de uygulanmamasını anlamak zor.
İletişimin veya haberciliğin hızının daha hangi boyutlara geleceğini zamanla göreceğiz. Ancak haber masalarında bulanık mantıkla habercilik yapmanın da diğer habercilik türlerinde olmayan başka sorumlulukları bulunmaktadır. Örneğin, bir cinayet çözümlemelerinde, suç takibi ve operasyon haberlerinde haber masasında likit haber yapmanın, olası delillerin yok edilmesine ipucu oluşturabileceği açısından sorun doğuracaktır. Buradaki sorumluluk, tamamen haber masasını yöneten kişinin kendindedir.
Öte yandan, suçluların yeni suç işleme niyetinde olanların bulanık mantıkla likit haberlerden rahatsız olacakları da başka bir gerçektir. Yine bir başka açıdan, haber masasında bulanık mantıkla likit haber yapımının devlet yönetim tarzlarından biri olan “government in the sun shine” denilen, “günışığında yönetim” modelinin medyaya uyarlanması olarak görülebileceğini söyleyebiliriz. Bu durumda niyeti bozuk kamu hizmeti yapan veya özel hukuk tüzel kişilerinde çalışan ajanlar (personel) bu tür didiklenmelerden endişe duyacağından dolayı böylesi bir caydırıcı etki altında kalacaklardır.
Şu var ki, likit haberler haberin henüz oluşum evresidir. Yani bir nev’i masabaşı likit haber yapmanın ana rahmindeki çocuğun teknoloji yardımıyla dev ekrandan izlenmesidir. Bu durum haberi yapana sorumluluk yüklediği gibi, haberi izleyene de sorumluluk yüklemektedir. Bu da, henüz oluşumu tamamlanmamış haber kesitlerine bakarak önyargı oluşturup yanlış karar veya kanaat edinmeleri söz konusu olabilecektir.
Bu vesile ile gecikmeli olarak ta olsa, gazetecilerin “çalışan gazeteciler günü” nü kutluyorum.
Not
Bu yazı, http://www.bilgiagi.net, http://www.bilgievreni.com, http://www.gazetecanik.com, http://www.kamudanhaber.com, http://www.haberanaliz.net, http://www.siyasalforum.net, http://www.gunesgazetesi.net, http://www.gercekgazete.web.tr, http://www.ahmetfidan.com ile, Gerçek Gazete, Balıkesir Demokrat, Halkın Sesi, Güney Marmara Yaşam ve Fatsa Güneş gazetelerinde yayınlanmaktadır. Yazarın izni olmaksızın başka hiçbir yayın organında kaynak veya dipnot göstermeksizin kısmen veya tamamen alınamaz, çoğaltılamaz.