Özellikle son birkaç ayda işsizlik oranında çok ciddi artışların ortaya çıkmasıyla birlikte hükümet, istihdam konusunda ciddi önlemler aldı.
Buna ilişkin yapılacak teşvikler de sayın Başbakan tarafından ayrıntılı olarak kamuoyuyla paylaşıldı. İşte, istihdamı teşvik amacıyla açıklanan bu hükümlere ilişkin olarak ‘İş Kanunu, İşsizlik Sigortası Kanunu Ve Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair’ 5920 Sayılı Kanun TBMM’de görüşülerek kabul edildi. Halen yürürlükte olan, 5084 teşviki, Ar-Ge teşviki, Özürlü işçi teşviki, İlave istihdam teşviki ve beş puanlık prim indirimi teşviklerine ilave olarak getirilen yeni sistemde işsizlik ödeneği alanlarla ilave istihdam olarak işe alınanlara yönelik olmak üzere 2 ana teşvik unsuru bulunuyor.
İşsizlik ödeneği alanların işe alınması
İşsizlik ödeneği almakta iken işe alınanların, hak ettikleri halde kullanmadıkları işsizlik ödeneği sürelerince asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken işçi ve işveren payı sigorta primleri ile genel sağlık sigortası primlerinin işsizlik sigortasından ödenmesi öngörülmektedir. Buna göre; işsizlik ödeneği alanların işe alındığı tarihten önceki son altı aylık ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınması kaydıyla bu teşvikten faydalanılacak.
Bu şekilde işsizlik ödeneği verilen işsizleri işe alan işverenlere, işçi ve işveren payı sigorta primleri ile genel sağlık sigortası primi, kalan işsizlik ödeneği süresince İşsizlik Sigortası Fonundan (yüzde 1 kısa vadeli sigorta kolu primi dahil) karşılanacak. Buna göre, beş puanlık prim indiriminden de faydalanıldığından 693.-TL asgari ücret üzerinden yüzde 28,5 oranında 199,50.-TL teşvik kapsamında işsizlik sigortası fonundan karşılanacak. İşsiz kalan sigortalılara işsizlik sigortası fonundan 6-8-10 ay süreyle işsizlik ödeneği verilmektedir. İşte bu şekilde işsizlik ödeneği alan işçilerin işe alınmasını teşvik etmek suretiyle hem iş bulmaları kolaylaştırılmakta, hem de işverenler üzerindeki prim yükü bir süreliğine hafifletilmektedir.
Bu süre başlangıçta belirlenen toplam hak sahipliği süresinden düşülecek.
Söz konusu primlerin İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içerisinde beş puanlık prim indiriminden yararlanacak şekilde Sosyal Güvenlik Kurumuna vermeleri gerekmektedir. Ayrıca, asgari ücretten fazla ücret ödeyenler için aradaki ücret farkının ve kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin prim tutarı farkı ile işsizlik sigortası primlerini Sosyal Güvenlik Kurumuna ödemiş olması şarttır.
Diğer ilgili mevzuat uyarınca ayrıca yararlanmakta olan işverenler aynı dönem için ve mükerrer olarak bu destek unsurundan yararlanamayacaktır. İşverenlerin tercihleri dikkate alınmak suretiyle destek unsurlarından sadece biriyle sınırlı olarak yapılır. Ayrıca, işçinin, işten ayrıldığı işyerinde tekrar işe başlaması halinde bu teşvik hükümlerinden yararlanılamaz. Bu maddede düzenlenen teşvikten 17 banka sandığı da yararlanabilecektir.
İlave istihdam teşviki
2008 Temmuz’unda yürürlüğe giren 18-29 yaş arası erkek işçilerle, 18 yaşından büyük kadın işçilerin ilave istihdam kapsamında çalıştırılması halinde teşvik hükümlerinden ekonomik kriz ve uygulamanın zorluğu nedeniyle çok az sayıda kişinin yararlanmasından dolayı yeni düzenleme getirildi. 2009 Nisan ayına ait prim ve hizmet belgelerinde bildirilen sigortalı sayısına ilave olarak, 31 Aralık 2009’e kadar işe alınanlar için bu teşvik geçerli olacak.
Bu kişilerin ayrıca işe alınma tarihinden önceki üç aylık dönemde işsiz olan ve yeni işyerinde fiilen çalıştırılacak sigortalılar için asgari ücret üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı, altı ay boyunca İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak. İşveren hissesine ait primlerin İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 5510 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde SGK’na verilmesi ve tüm sigorta primlerinin ödenmiş olması şart. Bakanlar Kurulu bu teşvikin 31/12/2009 olan bitim tarihini 30/6/2010 tarihine kadar, primlerin Fon’dan karşılanma süresini ise altı aya kadar daha uzatabilecek. Konuya ilişkin 5920 Sayılı İş Kanunu, İşsizlik Sigortası Kanunu ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’unda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Sayın Cumhurbaşkanı’mıza gönderilmiş olup, henüz incelenmektedir. Yasa resmi gazetede yayınlandıktan sonra yürürlüğe girecektir.
Özellikle istihdamı artıracağı öngörülen bu düzenlemelerle en azından işsizliğin azaltılmasını umuyoruz.