İsteğe bağlı sigorta uygulamaları bir çok okurumuzun merak ettiği konuların başında geliyor. Okurumuz Ümit Erdön; “İsteğe bağlı sigortamı yapsam çalışan SSK’lılar gibi mi emekli olacağım? İsteğe bağlı sigorta hakkında bilgi verebilir misiniz? İsteğe bağlı SSK’da primi kaç ay yatırmazsam veya nasıl iptal olur?” diye soruyor.
5510 sayılı kanunda isteğe bağlı sigorta; kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tâbi olmalarını sağlayan sigorta olarak tanımlanmıştır.
01.10.2008 tarihinden itibaren isteğe bağlı sigortalı olabilmek için;
a)Türkiye’de yasal olarak ikamet etmek,
b)18 yaşını doldurmuş bulunmak,
c) Kanuna tâbi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte, ay içerisinde 30 günden az çalışmak veya son bir yıl içinde 360 günden az çalışmış olmak ya da tam gün çalışmamak,
ç) Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak,
d) İsteğe bağlı sigorta giriş bildirgesiyle kuruma başvuruda bulunmak, şartları aranacaktır. 5510 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği 01.10.2008 tarihinden önce SSK sigortalıları için 1.080 gün prim ödeme koşulu kaldırılarak isteğe bağlı sigortaya devam edebilmek için herhangi bir sigortalılık süresi aranmayacağı hükme bağlanmıştır. Yapılan düzenleme ile isteğe bağlı sigortalılık kolaylaştırılmıştır.
İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlayacaktır.
Sosyal güvenlik reformu sonrasında isteğe bağlı sigorta primi, belirlenecek olan prime esas kazancın alt sınırı (asgari ücret) ile üst sınırı (asgari ücretin 6,5 katı) arasında, sigortalı tarafından belirlenen aylık kazanç üzerinden bulunacak kazancın yüzde 32’sidir.
İsteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen tarihlerde, Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamında 5510 sayılı yasanın 4. maddesine göre 4/a, 4/b veya 4/c sigortalısı olmayı gerektirecek çalışması bulunduğu tespit edilenlerin, zorunlu sigortalılıkla çakışan isteğe bağlı prim ödenen süreleri iptal edilerek, bu süreye ilişkin ödedikleri primler ilgililere iade edilecektir.
5754 sayılı Kanun’la 5510 sayılı Kanun’daki isteğe bağlı sigorta hükümlerinde yapılan değişiklikle, ay içerisinde 30 günden az çalışan veya kısmi süreli (part time) çalışan sigortalıların aynı ay içerisinde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri imkanı sağlanmıştır.
İsteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreler, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulamasında dikkate alınacak ve bu süreler 5510 sayılı yasanın 4 /(b) bendi kapsamında (eski Bağ-Kur) sigortalılık süresi olarak kabul edilecektir.
Bu da 01.10.2008 tarihinden sonra 3,5 yıldan fazla bir süre isteğe bağlı sigorta primi ödeyen bir kişinin Bağ-Kur koşullarına göre emekli olabileceği ve emekli olabilmek için de hem daha fazla prim ödeyip, hem de daha geç emekli olunması anlamına gelmektedir.
İsteğe bağlı sigorta priminin takip eden ayın sonuna kadar ödenmesi gerekmektedir. Ait olduğu aydan itibaren en geç 12 ay içinde kendileri veya hak sahipleri tarafından gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte ödenmeyen süreler, hizmet olarak değerlendirilmeyecektir.
İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirmek için kuruma yazılı talepte bulunanların sigortalılıkları aşağıdaki durumlarda sona ermektedir;
1) Talepte bulunulan ayın primi ödenmemişse, talep tarihinden önceki primi ödenmiş ayın sonunu takip eden günden itibaren sona erdirilecektir. Talepte bulunulan ayın primi ödenmişse, dilekçesinin kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren sona erdirilecektir. İsteğe bağlı sigortalının sona erdiği tarihten sonra ödenen primler talepleri halinde iade edilir.
2) İsteğe bağlı sigortaya devam etmekte iken aylık talebinde bulunanların sigortalılıkları, aylığa veya toptan ödemeye hak kazanılmış olmak koşulu ile talep tarihinden itibaren sona erdirilecektir.
3) İsteğe bağlı sigortalılık, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce çalıştırılmak üzere yurt dışına götürülen Türk işçileri hariç, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinden doğan haklar saklı kalmak şartıyla ikametin yurtdışına taşındığı tarihten itibaren sona erecektir.
4) Ölen sigortalının prim borcu bulunmaması halinde ölüm tarihi itibariyle isteğe bağlı sigortalılık sona erdirilecektir. Ölen sigortalının prim borcunun bulunması durumunda borcun hak sahiplerince 12 ay içerisinde gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte ödenmesi halinde isteğe bağlı sigortalılık ölüm tarihi itibariyle sona erdirilecektir.
5) Zorunlu sigorta kapsamında çalışmaya başladığı tarihten bir gün önce sona erdirilecektir.
6) İsteğe bağlı sigortaya devam edenlerin yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesi halinde isteğe bağlı sigortalılıkları da aynı tarih itibariyle sona erdirilecektir. Bunlardan isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin yeniden talepte bulunmaları gerekmektedir.